ANALİZ: ABD Borsası düzeltme vakti geldi mi?
Grafik 1: Euphoriameter ve SP500
“The Euphoriameter” isimli ölçüm, yatırımcıların duygusal durumlarının ve piyasa iştirakçilerinin risk iştahlarının bir yansıması olarak hesaplanmıştır.
Bu ölçüm, ileriye dönük fiyat-kazanç oranları (forward PE), VIX (volatilite endeksi) ve genel boğa (bullish) yatırımcı hissiyatını birleştirerek oluşturulmuştur.
Grafik, 1992 yılından 2024 yılına kadar olan devri kapsıyor ve iki değerli bilgiyi karşılaştırıyor: S&P 500 endeksi (siyah çizgi, logaritmik ölçek) ve Euphoriameter (kırmızı çizgi).
Siyah çizgi, S&P 500’ün uzun vadeli hareketini gösteriyor ve değerli yükseliş ve düşüş periyotlarını ortaya koyuyor. S&P 500’ün dalgalanmaları, ekonomik döngüler ve piyasa risk iştahıyla yakından bağlantılıdır.
Kırmızı çizgi, Euphoriameter’ı temsil ediyor ve yatırımcıların genel risk iştahını ölçüyor. Bu çizgi, tarihi olarak piyasa doruklarının ve tabanlarının öncü bir göstergesi olarak hizmet etmiştir. Örneğin, 2000’lerin başındaki dot-com balonu devrinde Euphoriameter’ın doruğa çıkması, piyasa eforisinin doruk noktasına ulaştığını gösteriyor. Emsal bir model 2008 krizi öncesinde de gözlemlenmiş; Euphoriameter keskin bir düşüş yaşarken, piyasa eforisi kısa müddette kaybolmuş.
2024 yılına geldiğimizde Euphoriameter, tekrar epey yüksek bir düzeye ulaşıyor, bu da piyasa iştirakçilerinin son devirdeki ‘eforisinin’ tepede olabileceğini gösteriyor. Bu durum, tarihî datalara bakıldığında, muhtemel bir düzeltme yahut piyasa dalgalanması riskini artırabilir.
Grafik 2: US ISM endeksi ve SP500
Bu grafikte de S&P 500 endeksinin yıllık yüzde değişimi (mor çizgi, sağ eksen) ile ABD ISM İmalat Endeksi (turuncu çizgi, sol eksen) ortasındaki alaka inceleniyor. Bilgiler 2011’den 2024’e kadar olan periyodu kapsıyor ve iktisattaki genel eğilimler ile pay senedi piyasası ortasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor.
Turuncu çizgi, ISM İmalat Endeksi’ni temsil ediyor. Bu endeks, ABD’nin imalat bölümündeki genişleme yahut daralmayı ölçer. 50’nin üzerindeki bedeller dalda büyümeyi, 50’nin altındaki bedeller ise daralmayı gösterir.
Grafikteki dikkat alımlı ögelerden biri, S&P 500 endeksinin yıllık yüzdelik değişimi ile ISM İmalat Endeksi ortasında bir korelasyon olması. Ekonomik büyümenin yavaşladığı devirlerde, imalat endeksinin düştüğü ve bunun borsada da olumsuz yansımalara yol açtığı görülüyor. Örneğin, 2015-2016 ve 2020’de her iki gösterge de sert bir düşüş yaşamış. Fakat, imalat kesiminin toparlandığı periyotlarda pay senedi piyasalarının da çoklukla üst taraflı hareket ettiği dikkat çekiyor.
2024’e gelindiğinde ise S&P 500’ün yıllık yüzde değişiminin yükselişte olması, yatırımcıların piyasaya olan inancını yahut gelecekteki çıkar beklentilerini artırdığını gösteriyor. Buna rağmen, ISM İmalat Endeksi’nin düşüşte olması, ekonomik büyümenin imalat bölümünde zayıfladığını, bunun potansiyel olarak borsadaki mevcut yükselişin sürdürülebilirliği üzerinde tesirler yaratabileceğini düşündürüyor.
Bu durum, gelecekteki ekonomik şartlara ait karışık sinyaller veriyor ve piyasa hareketlerinin dikkatle izlenmesi gerektiğine işaret ediyor.
