SABAH ANALİZİ: Türk mali piyasaları 2025’e iyimser başladı. Gözler bugün TÜFE’de
Öncelikle yeni yılın tüm okurlarımıza ‘güzellikler’ getirmesini bir defa daha temenni edelim. Konfor insanı çürütür derler, o nedenle bizler de yılın ikinci iş gününde kolları yeni bir heyecanla tekrar sıvadık. Türk mali piyasaları yeni yıla optimist bir seyir izleyerek başladı. Borsa İstanbul ana endeksi dün günü %1,3 oranında yükselişle tamamlarken, bankacılık endeksinde yükseliş %3 olarak gerçekleşti. Bu optimist tablonun gerisinde üç ana nedenin yattığını düşünüyoruz.
Enflasyon %1.7 çıkacak, ekonomik datalar canlanmaya işaret ediyor
İTO’nun hafta sonu İstanbul için açıkladığı enflasyon verisinin Aralık ayında %1,74 artarken yıllık gerçekleşme de %55,3 düzeyine geriledi. İTO ile TÜİK ortasında var olan korelasyona paralel bugün açıklanacak resmî enflasyonun aylık bazda %1,6 olan beklentinin bir tık da olsa aşağısında gerçekleşebileceğini ve yıllık enflasyonu %45 düzeyine getireceğini düşünüyoruz. Bu da hâliyle piyasalar tarafından olumlu karşılanacaktır.
Öte yandan dün İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan ve büyümenin öncü göstergesi olan PMI verisi Aralık ayında 49,1’e yükselerek her ne kadar büyüme ile daralmanın ayrıştığı 50 eşik düzeyinin altında kalsa da, Nisan ayından bu yana en yüksek düzeyinde açıklanması, daralmanın da dozunun güzelce azaldığını gösterdi.
Öte yandan, BloombergHT tarafından yayımlanan tüketici itimat endeksi Aralık ayında 78 bedelini alarak Mayıs 2023’ten bu yana en yüksek düzeye ulaştı. Endeksin ayrıntılarına bakıldığında, tüketicinin hem mevcut durum algısında, hem gelecek 12 aya ait beklentilerinde, hem de tüketim eğiliminde düzgünleşme izlendi.
Doların gücü Türkiye’ye yansımıyor
Açıklanan son üç datayı alt alta koyduğumuzda, olumlu bir tablodan kelam edebiliyoruz. Bu minvalde, pay senetleri dün olumlu bir tablo izlerken, USDTRY kuru dün gün uzunluğu 35,30 düzeyinde yatay kalması akabinde bu sabah hafta sonu fonlama tesirinin de yardımı ile 35,40 düzeyine yükseldi. Güçlü dolar karşısında EUR’nun 1,02 , Sterlin’in ise 1,23’lü düzeylere sarktığı yılın birinci iş gününde, Türk Lirası sepet bazında da kıymet kazandı.
İki yıl vadeli tahvilin bileşik faizi %40 düzeyine kadar gerileyerek son altı ayın en düşük düzeyini test ederken, TCMB’nin faiz indirimlerine başlamış olması da Türk finansal varlıklarını destekledi. Bugün açıklanacak Aralık ayı TÜFE enflasyonuna ait olumlu beklentimizin hayat bulması durumunda, optimist havanın daha da artacağını düşünüyoruz. Siyasi cephede piyasaları rahatsız edecek bir gelişmenin şimdilik olmaması, enflasyonla çabada TCMB’nin 2025 yılında da rotasının güçlü TL’den istikamete olacağı görüşünden hareketle, TL’de gerçek pahalanmanın -biraz ivme kaybetmekle birlikte- korunmaya devam edeceğini düşünüyoruz.
TCMB’nin rezerv konumu çok güçlü
Kuru adeta orkestra şefi misali yöneten TCMB’nin rezervlerinde yılın son periyodunda bir ölçü azalma görmüştük. Bunun da art planında yabancı fonların yıl sonu nedeniyle konum kapama isteği ya da Brezilya piyasalarından yayılan olumsuz havanın gelişmekte olan ülke para ünitelerine yönelik bulaşıkçılık tesiri ile sirayet etmesini göstermiştik. Ayrıntılandırmak gerekirse, Aralık ayının ikinci ve üçüncü haftasında yaklaşık 7 milyar dolar rezerv kaybeden TCMB, son üç iş gününde yaklaşık 2,3 milyar dolar rezerv yerine koyarken, swap hariç sayı 34,4 milyar dolar düzeyine yükseldi. Bu sayıya hazine dövizlerini de eklersek, manşet sayının 46,8 milyar dolar olduğunu not edelim. Neden bu sayıları devamlı incelediğimizi bir defa daha hatırlatalım. TCMB’nin rezerv kompozisyonu güçlü epeyce, yabancı çıkışlarının arttığı ya da döviz talebinin yüksek olduğu günlerde kuru dar bir bant içerisinde tutma kabiliyeti de artacaktır.
Rezervlere ait rastgele bir sorun olmaması, öte yandan diplomasi ve siyaset cephelerinde de şu evrede sıkıntılı bir tablo görünmemesi, TL’deki gerçek pahalanma eğilimini destekliyor. Kıymetli bir dış şok olmaması durumunda Türk finansal varlıklarına yönelik optimist görüşlerimizi müdafaaya devam edeceğiz.
2025’in 2 büyük riski Trump ve Çin’de çöküş
Her ne kadar Rusya-Ukrayna cephesinde devam eden savaş ortamı ya da Ortadoğu’da ekseninde devam jeopolitik riskleri unutmasak da, 2025 yılında tüm senaryolarımıza tesir yapacak kuvvetle olan ve dünya iktisadını bekleyen en büyük iki riski Trump ve devamında Çin olarak görüyoruz. ABD’nin seçilmiş başkanı Trump, 20 Ocak tarihinde misyona başladığında, Çin’den ABD’ye ithal edilen tüm eserlere mevcut tarifelere ek olarak %10 oranında ek gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı. Bu kararın, bilhassa fentanil üzere uyuşturucuların ABD’ye girişini engellemeyi amaçladığını belirtti. Ayrıyeten, Meksika ve Kanada’dan gelen tüm eserlere de %25 oranında gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu.
Dünyanın büyüme motoru olan ve en ucuza üretim yapabilen ülkesi pozisyonunda Çin’in tarifeler karşısında atacağı adımlar ortasında bizi en çok ilgilendiren kısmı ABD tahvil faizlerinde yaşanan yükseliş olabileceğini düşünüyoruz. Şöyle ki, Çin’in ABD’ye yapmış olduğu ihracat sonrası elde ettiği dolar ile dönüp yeniden ABD tahvili satın alıyor. Çin’in elinde var olan ABD tahvil stoğunu satmak istemesi durumunda, ABD tahvil faizlerinin yükselmesi kaçınılmaz görünüyor. Büyük fotoğraftan bakarsak,
Çin, ABD Hazine tahvillerindeki varlıklarını son yıllarda kademeli olarak azaltmaya devam ederken, şimdiki bilgilere nazaran Çin’in elindeki ABD Hazine tahvili ölçüsünün 800 milyar dolar civarında olduğunu ve bunun da son 14 yılın en düşük düzeyine indiğini görüyoruz. Kuşkusuz, bu eğilimin de ardında, Çin’in portföyün çeşitlendirmesine giderek ABD dolarına bağımlılığı azaltma eforlarının yanı sıra, Washington’dan gelen ekonomik yaptırım tehditleriyle de ilişkilendirebiliriz. Öte yandan, Çin’in ABD tahvillerini azaltırken rezervlerinde altın biriktirdiği ve BRICS ülkeleri ortasında en büyük altın alıcılarından biri olduğunu da not etmek gerekiyor.
Çin Asya’da Kur Savaşı başlatabilir
Çin’in yaşanan mevcut sıkıntılara ilaveten, Yuan’ın bedelini de düşürerek yanıt verebileceği unutmamak gerekiyor. Her ne kadar bu türlü bir atak Çin’li şirketlerin en azından mahallî para ünitesi bazında ziyan görmemesine neden olsa da, hususun etraf ülkelere kur savaşları olarak yansıması kaçınılmaz olacağını düşünüyoruz. Kur savaşları da ister istemez dünya ticaretine olumsuz yansıyacaktır. Bu senaryoların gerçekleşmesi, dünyanın büyümesini yavaşlatacağı üzere işsizliğin de artmasına neden olabilir.
Elbette, Trump’ın atacağı adımların enflasyonist sonuçları da olacağını göz gerisi etmiyoruz. Gümrük vergilerinin artırılması sonuç prestiji ile sonuncu tüketiciye yansıyarak tüketici enflasyonunu üst iteceği üzere, kurumlar vergisini ve zenginlerden alınan verginin de azaltılması, servet tesiri üzerinden dönüp dolaşıp tekrar enflasyonu üst iteceğine kesin gözüyle bakıyoruz. Esasen enflasyonun yeteri kadar düşmediğinden yahut katılık gösterdiğinden yakından FED’in, iktisadın biraz daha ısınması durumunda, faiz indirimlerini topyekûn rafa kaldırma riski de masa üzerinde tüm çıplaklığı ile duruyor.
ABD tahvil faizleri yükselme trendinde
Daha da ısınacak bir iktisat, ister istemez şu andan %4,55 civarında olan ABD 10 yıllık gösterge tahvil faizinin %5,00’e gerçek ilerlemesine neden olabilir. Bu türlü bir durumda, risksiz faiz oranının yükselmesi, gelişmekte olan ülkelerin daha değerliye borçlanmasına da neden olacaktır.
Öte yandan, 2023 yılını %24 yükselişe bitiren ABD’nin en büyük 500 şirketini barındıran S&P500 endeksi, geçen seneyi de %23 yükselişle tamamladı. Nasdaq bileşik endeksi ise 2023 yılında elde ettiği %43 getiri arından 2024 yılını da %29 yükselişle tamamladığını not edelim. Borsa İstanbul 100 ana endeksinin 2024 yılını dolar bazında %9,8 getiri elde ederek tamamladığını düşünürsek, risksiz faiz oranının (ABD 10 yıllık tahvilin) yükselmesi, gelişmekte olan ülke borsalarını da zorlayacağını düşünüyoruz. Elbette, faizin yükseldiği yere para girer görüşünden hareketle, 2024 yılında %7 yükselen DXY’nin mevcut 109 düzeylerinden (son iki yılın zirvesi) 115’e kadar kadar yükselme potansiyeli taşıdığını da unutmamak gerekiyor. Bu senaryo, kuşkusuz EURUSD paritesini 1,00 düzeyinin altına daha süratli itecektir.
Trump sonrası 2025 yılında ikinci büyük risk olarak Çin’i görüyoruz. Çin iktisadı deflasyonda. Üretici fiyatlarına bakarsak, son yirmi altı aydır mütemadiyen gerilemekte olduğunu görüyoruz. Öte yandan, tüketici fiyatları ise 2023 yılının ikinci çeyreğinden sonra %0 etrafında dolaşarak adeta can çekiştiğini de söyleyebiliriz.
Enflasyonun devasını ve tedavisini, enflasyonla çaba eden bir ülkede yaşayarak pekâlâ bilsek de, fiyatların devamlı düştüğü bir iktisatta, talebin devamlı ötelenmesi ile nasıl çaba edildiğini ise bilmiyoruz. Deflasyonun büyük bir sorun olduğunu neredeyse otuz yıl kadar enflasyon üretemeyen, tasarruf oranları yüksek ve yaşlı nüfusa sahip Japonya’dan da pekâlâ biliyoruz. Bugüne kadar üretip satarak yani ihracatla büyüyen Çin’in, ABD’nin gümrük vergileri ile büyümeyi milyarlarca nüfusu hareketlendirip ‘içeride’ çözmeye çalışsa da, bunda pek de başarılı olamadı.
İnşaat dalı ile büyümeyi yakalamaya çalışan Çin’in nasıl bir enkaz ile karşı karşıya kaldığını Evergrande üzere zombiye dönen şirketler ile gördük. Tüketime alışık olmayan ve düşük gelire sahip Çin hane halkının tüketmesi için Çin’den mutlak surette devasa teşvik adımları gerektiğinin aksi takdirde Çin’in de Japonyalaşmak üzere olduğunun altını bir defa daha çizelim.
Wall Street’te Tesla şoku
ABD borsaları yılın birinci süreç gününü Tesla önderliğinde düşüşle tamamladı. Tesla, yıllık teslimatlarda birinci düşüşünü bildirdikten sonra geceyi %6’nın üzerinde düşüşle tamamlayarak bir ayın en düşük düzeyine geriledi. Yeni gün başlangıcında ABD borsalarının vadeli süreçlerinde yeşil renk dikkatlerden kaçmazken, Asya piyasalarında ise karmaşık bir seyir görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %1 gerilerken, Güney Kore borsası %2’ye yakın yükseldi.
ABD tahvil faizlerinin yükselmesi ve doların sepet bazında (DXY) son iki yılın en yüksek düzeyine kadar gelmesine karşın, 2024 yılını %27 artışla 2010 yılından bu yana en güçlü yıllık performansının göstererek tamamlayan ons altın bu sabah 2,660 dolar düzeyine kadar yükseldi. Türk Lirası’nın da 35,40 düzeyine geldiği düşünülürse, TL bazında gram altının 3,030 düzeyine kadar yükselerek Ekim ayında test ettiği 3,070 düzeyine yaklaştığını not edelim. Petrol fiyatlarının yeni yıla yükselişle başlamasına karşın devamını getiremeyeceğini düşünüyoruz.
Emre Değirmencioğlu, Küme Müdürü, Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası
