Financial Times: Trump’ın seçilmesiyle Fed’in bağımsızlığı sarsılabilir mi?
2024 ABD başkanlık seçiminde, Donald Trump ve Kamala Harris ortasındaki karşılaştırmalar, ülkenin geleceği açısından değerli farklılıkları gözler önüne sermektedir.
Trump, bu yılki seçim sürecinin şiddetle sonuçlanıp sonuçlanmayacağını sorduğu bir soruya “duruma bağlı” formunda cevap vermiştir. Bu cevap, Amerikan halkının oy verme sistemine duyduğu güvensizliğin büyük ölçüde eski lider Trump’tan kaynaklandığını göstermektedir.
ABD’nin bağımsızlık ilanından bu yana yaklaşık 250 yıldır, cumhuriyetin en kıymetli özelliği barışçıl güç transferi olmuştur. Trump’ın 2024 kampanyası, Joe Biden’ın 2020 seçim zaferini açıkça reddetmeye dayanmaktadır. Trump, “çalınmış seçim” tezinin Salı günü netlik kazanacağını tabir etmektedir.
Trump’ın seçim zaferi durumunda, başkanlığının birinci hareketi olarak Ocak 6’daki Capitol saldırısını kışkırttığı “vatanseverlerin” özgür bırakılacağı vaat edilmektedir. Her mitinginde, 2020 mağlubiyetinden sorumlu tuttuğu şahısları cezalandırmayı planladığı hatırlatılmaktadır. Öte yandan, rakibi Kamala Harris bu hafta, Trump’ın ofise girişiyle birlikte getirdiği “vuruş listesi”ni kendi “yapılacaklar listesi” ile karşılaştırmıştır. Harris, Joe Biden’ın yarıştan çekilmesinin akabinde geç katılmasından bu yana kendi kimliğini tanımlamakta zorlanmıştır. İktisat, seçmenlerin en değerli kaygısı olarak öne çıkarken, Harris’in tahlilleri en âlâ ihtimalle yarım yamalak görünmektedir. Fakat, Harris’in yapılacaklar listesindeki ögelerin beğenilmemesi durumunda bile, bu seçimde bir adayın ABD anayasal sistemini kabul ettiği, oburunun ise onu devirmek istediği net bir formda anlaşılmaktadır.
ABD’de birçok seçmen, Trump’ın demokratik normlara yönelik akınlarına karşın etkilenmemektedir. Lakin, yeni bir Trump başkanlığının risklerini sorgulamak için güçlü nedenler bulunmaktadır. Bu nedenler ortasında, Trump’ın ABD ve memleketler arası iktisat için radikal planları, global istikrar üzerindeki tesiri ve hukuk devletine olan saygısızlığı yer almaktadır.
“Make America Great Again”
Trump’ın ekonomik programı, Amerika’nın savaş sonrası global rolünün reddedilmesine dayanmaktadır. Tüm ithalatlara %20, Çin’den gelen eserlere ise en az %60 tarife uygulanması planlanmaktadır. Trump’ın tez ettiğinin bilakis, tarifeler yabancı şirketlere yönelik bir vergi değildir; maliyetin büyük kısmı ABD tüketicileri tarafından daha yüksek fiyatlar biçiminde karşılanmaktadır. Global ticaret savaşının başlatılması, hem müttefikler hem de düşmanlar tarafından misilleme yapılmasına yol açacaktır. Milletlerarası Para Fonu (IMF), bu türlü bir değişikliğin gelecek yıl ABD büyümesini bir puan azaltacağını ve global genişlemeyi dörtte bir oranında keseceğini öngörmektedir. Ticaret mahzurlarının artan maliyeti 2026 yılında daha da yükselecektir.
FED’in Tahtı Sarsılabilir mi?
Trump ayrıyeten, ABD Federal Rezerv’in bağımsızlığını kısıtlamak istemekte ve destekçileri, başkanlık müddeti bitmeden bir yıl evvel Lider Powell’ın yerine diğer birinin getirilmesini önermektedir.
ABD dolarının dünya rezerv para ünitesi olarak yakın vakitte rakibi bulunmamaktadır; lakin, geçen hafta Rusya’nın mesken sahipliği yaptığı BRICS doruğu alternatif bir talebin yükseldiğini göstermiştir. Fed’in politik hale getirilmesi, global ticaret kurallarının tahrip edilmesi ve milyonlarca evraksız göçmenin hudut dışı edilmesi üzere değişiklikler, dolardan süratli bir geçişi tetikleyebilir.
ABD’nin ittifak ağı da misal yararları sunmaktadır. ABD’nin oluşturduğu global nizama karşı dönmesi, istikrarsızlaştırıcı tesirlere neden olabilir. Trump, NATO’ya karşı düşmanca ve Rusya’nın Vladimir Putin’ine dostça bir tavır sergilemektedir. Kremlin güçlü başkanına daima hayranlık duyması, Ukrayna için olumsuz sonuçlar doğurabilir. Trump, Moskova ile istikrarsız bir mutabakat sağlamayı hedeflediğini açıkça belirtmiştir.
Harris ise Trump’ın vaat ettiği yıkımların bilakis, mevcut sistemin devamını temsil etmektedir. Klâsik platformu heyecan verici görünmese de, Harris’in üreme haklarını yasallaştırma ve yenilenebilir güce geçiş üzere kıymetli avantajları bulunmaktadır. Sorumlu Bir Federal Bütçe Komitesi, Harris programının ABD federal borcunu Trump’ın programının sırf yarısı kadar artıracağını kestirim etmektedir. Stabilitenin çoklukla göz arkası edildiği, Harris’in liberal demokrasi ve özgür ticaret bedelleriyle uyumlu bir süreklilik sunduğu belirtilmektedir. Bu seçim, ABD ve dünya için on yıllar sürecek bir dönüm noktasını işaret edebilir. Seçmenlerin, sonuçların uzun vadeli tesirlerini pahalandırmak için vakitleri bulunmaktadır.
