Erol Taşdelen:  ABD-ÇİN TİCARET SAVAŞI TÜRKİYE’Yİ NASIL ETKİLER?

Trump devrindeki ticaret savaşının özü, ABD’nin Çin ile olan ticaret bağlantılarında “adil olmayan” kuralları değiştirmeye çalışmasıydı. Temel problem; yalnızca dış ticaret açığı değil, birebir vakitte teknoloji, üretim gücü ve global liderlik uğraşıydı. Trump’un ikinci (TRUMP 2.0) atağı ise bu savaşı tüm dünyaya yayma eğilimi göstermeye başladı…

Trump’ın başlattığı ticaret savaşının özü: “Amerika’nın üretim gücünü tekrar kazanması, Çin’in yükselişini sınırlama uğraşı ve global ekonomik liderlik yarışıdır”. TRUMP 2.0 periyodunda netleşmeye başladı ki bu savaşı tüm dünyaya yayma eğilimi oluşmuş durumda. Oluşan yeni devirden dünya nüfusunun %4’ünü oluşturmasına karşın toplam gelirin %30’una sahip olan ABD’de yaşayanları da rahatsız ederken; yolun başında protesto şovları başladı bile…

ABD’nin Çin’e Koyduğu Ek Vergiler Türkiye’yi Nasıl Tesirler?

Son yıllarda global ticaretin en belirleyici dinamiklerinden biri, ABD ile Çin ortasında süregelen ticaret savaşı olmuştur. ABD’nin Çin mallarına uyguladığı ek gümrük vergileri, sırf iki ülke ortasındaki bağlantıları değil, global tedarik zincirlerini ve üretim yapısını da derinden etkilemektedir. Bu gelişmelerin bir yansıması olarak Türkiye üzere gelişmekte olan ülkeler de bu sürecin kazananları ya da kaybedenleri ortasında yer alabilir. Pekala, bu vergi uygulamaları Türkiye için ne söz ediyor?

1. Tedarik Zincirlerinin İstikamet Değiştirmesi: Türkiye İçin Yeni Fırsatlar

ABD’nin Çin’den yaptığı ithalata uyguladığı vergiler, Amerikan şirketlerini alternatif tedarikçilere yönlendirmeye zorluyor. Bu durumda Türkiye, bilhassa dokuma, otomotiv yan sanayi, beyaz eşya ve mobilya üzere alanlarda birincil ikame üretici olarak öne çıkabilir.

Coğrafi olarak Avrupa’ya yakınlığı

Kalifiye iş gücü ve üretim altyapısı

Gümrük Birliği üyeliği ile Avrupa pazarına kolay erişim

bu fırsatları destekleyen esas ögeler ortasında yer alıyor. Ayrıyeten, kimi Amerikan şirketlerinin “Çin+1” stratejisi çerçevesinde üretimlerini Türkiye’ye kaydırmaları da mümkündür.

1. Çinli Eserlerin Türkiye Pazarına Yönelmesi: Artan Rekabet Riski

Öte yandan, ABD pazarında tutunamayan Çinli üreticiler alternatif pazarlar arayışına girmiştir. Bu kapsamda Türkiye, hem büyüyen tüketici pazarı hem de Avrupa’ya yakınlığı nedeniyle dikkat çekmektedir. Lakin bu durum:

Fiyat rekabetini artırabilir

Yerel üreticiler üzerinde baskı oluşturabilir

Özellikle KOBİ’ler ve İmalat Sanayi Çin’in düşük maliyetli eserleriyle baş etmekte zorlanabilir

Bu nedenle Türkiye’nin iç pazarında müdafaacı önlemler yahut sektörel dayanak sistemleri gereklilik kazanabilir.

1. Ara Mal ve Hammadde Tedariki: Dolaylı Maliyet Artışı

Türkiye’nin birçok dalda Çin’den orta mal ve hammadde ithal ettiği göz önüne alındığında, Çin’in ABD’ye yönelik ihracatının daralması ve üretimin azalması, global ölçekte fiyat dalgalanmalarına neden olabilir. Bu da Türkiye’nin:

Üretim maliyetlerinde artış

Tedarik sürecinde gecikmeler

Kur dalgalanmalarına bağlı belirsizlikler

gibi risklerle karşı karşıya kalmasına yol açabilir.

1. Doğrudan Yatırımlar ve Türkiye’nin Cazibesi

Ticaret savaşları yalnızca ihracatı değil, çok uluslu şirketlerin yatırım kararlarını da etkiliyor. Üretimini Çin dışına taşımak isteyen şirketler için Türkiye, lojistik pozisyonu ve genç nüfusuyla cazip bir alternatif olabilir. Fakat bu yatırım çekme yarışında Vietnam, Hindistan, Endonezya üzere Asya ülkeleri de önemli rakip pozisyonundadır. Yapılacak Direkt yatırımların dalı güzel seçilmez ise Yerli ve Ulusal Endüstriye ziyan vermesi kaçınılmaz olur.

Yeni vergi sistemi Türkiye’yi çift taraflı etkiler

ABD’nin Çin’e koyduğu ek vergiler, Türkiye için çift istikametli bir tesir yaratmaktadır. Bir yandan ihracat fırsatlarını artırırken, başka yandan artan rekabet, hammadde maliyetleri ve tedarik riskleri ile yeni sınamalar ortaya çıkmaktadır. Türkiye’nin bu süreçten çıkarlı çıkması, stratejik dal dayanakları, dış ticaret siyasetlerinin güncellenmesi ve gerçek ve katma pahası yüksek kesimlere yatırım teşviklerinin güçlendirilmesiyle mümkün olacaktır.

Erol TAŞDELEN-Ekonomist    www.bankavitrini.com