ANALİZ: Ekim sonunda ekonomik görünüm
Yapı Kredi Yatırım Baş Stratejisti Murat Berk Pazartesi günü yayınladıkları incelemede, Ekim bilgileriyle iktisatta trendleri kıymetlendirdi:
Yurt içi ekonomik datalarda ise ihracat 2024 yılı Eylül ayında, bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 1,9 azalarak 21 milyar 987 milyon dolar, ithalat ise yüzde 1,4 azalarak 27 milyar 116 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracat 2024 yılı OcakEylül periyodunda bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 3,2 artarak 192 milyar 764 milyon dolar, ithalat da yüzde 8 azalarak 252 milyar 638 milyon dolar oldu.
Dış Ticaret
Enerji eserleri ve mali olmayan altın hariç dış ticaret açığı, Eylül ayında 383 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Eylül ayında dış ticaret açığı bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 0,7 artarak 5 milyar 95 milyon dolardan, 5 milyar 129 milyon dolara yükseldi.
Ocak-Eylül devrinde dış ticaret açığı ise yüzde 31,7 azalarak 87 milyar 664 milyon dolardan, 59 milyar 874 milyon dolara geriledi.
Tüketim malları ithalatının Eylül ayında yüzde 12 ve Ocak-Eylül devri yıllık artışın yüzde 13,5 olması tüketim talebinin güçlü seyrettiğine işaret ediyor. Başka kategorisini saymazsak, tüketim ithalatının Ocak-Eylül periyodunda yıllık artışı olan tek ekonomik küme olduğunu söyleyebiliriz.
Üretim itimat endeksleri
2024 yılı Ekim ayında mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir evvelki aya nazaran 1,8 puan artarak 48,4 pahasına yükseldi.
Bu süreçte Sanayi Kesimi SAMEKS Endeksi, 2024 yılı Ekim ayında, bir evvelki aya nazaran 1,3 puan artarak 45,9 düzeyine yükseldi. Sanayi kesiminde, üretim kalemi hariç bütün alt endekslerde yükseliş gözlemlendi. Bu yükselişte, satın alım alt endeksinin bir evvelki aya nazaran 9,3 puan artarak 56,1 düzeyine yükselmesi, endeks genelinde gözlenen ivme artışının belirleyicisi oldu.
Öte yandan, Hizmet Dalı SAMEKS Endeksi 2024 yılı Ekim ayında evvelki aya nazaran 2,8 puan artış kaydederek 48,6 düzeyine yükseldi. Hizmet dalında, satın alım kalemi hariç bütün alt endekslerde yükseliş kaydedildi. Burada, en çok yükselen kalemler ise 5 puan artarak 45,5 düzeyine gelen iş hacmi alt endeksi ile 4,8 puan artarak 48,4 düzeyine yükselen stoklar alt endeksi oldu.
Mevsimsellik tesirlerinden arındırılmış TÜİK Ekonomik İnanç Endeksi, Ekim ayında toparlanmaya devam etti ve aylık bazda 3,0 puan artışla 98’e yani beş ayın en yüksek düzeyine yükseldi.
Detaylara bakıldığında, gerçek kesim inancı bir evvelki aya nazaran 3 puan artarak 102,2’ye çıktı. Bunu aylık bazda 2,4 puan artışla 80,6’ya yükselen tüketici inancı ve 1,6 puan artışla 114,2’ye ulaşan hizmet bölümü itimadı izledi. Öteki yandan, perakende ticaret dalı itimadı 0,1 puanlık artışla 110,7’ye yükselirken, inşaat kesimi inanç endeksi ise aylık bazda 1,5 puan düşerek 86,3’e geriledi.
TCMB’nin yayınladığı Sektörel Enflasyon Beklentileri datalarına nazaran Ekim ayında hanehalkının, piyasa iştirakçilerinin ve gerçek kesimin enflasyon beklentileri gerilemeye devam etti.
Buna nazaran Ekim ayında 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentileri, piyasa iştirakçileri için 0,05 puan azalarak yüzde 27,4 düzeyine, gerçek bölüm için 1,6 puan azalarak yüzde 49,5 düzeyine, hanehalkı için de 4,3 puan azalarak yüzde 67,2 düzeyine geriledi. Bu düşüşler olumlu olmakla birlikte bilhassa gerçek bölüm ve hanehalkı beklentilerinin, TCMB ve Orta Vadeli Plan’da kullanılan projeksiyonların üstünde olduğunu söz edebiliriz.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI endeksine baktığımızda, Eylül ayında 44,3 düzeyindeyken, Ekim’de 45,8’e yükselmekle birlikte eşik paha 50,0’nin altında kaldı.
