ABD’de Trump’ın Dönüşü: Avrupa NATO İlişkileri ve Çin Ticaret İlişkilerinde Neler Olacak?
Donald Trump’ın Beyaz Saray’a Dönüşü ve Avrupa Güvenliği
Donald Trump’ın tekrar başkanlık devri, Avrupa’nın güvenlik siyasetleri üzerinde değerli tesirler yaratması beklenmektedir. Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşü, ABD’nin Avrupa’ya verdiği dayanağın azalabileceği tasalarını artırmıştır. Bu durum, Avrupa’nın güvenlik zorluklarını tek başına ele alması gerektiği korkusunu doğurmaktadır. Trump’ın kampanya telaffuzları, Avrupa güvenliğine olan bağlılığı konusunda legal telaşlara yol açmıştır. Lakin, bu durumun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği, büyük ölçüde Avrupa’nın kendi siyasetlerine bağlı olacaktır.
Transatlantik İştirakin Geleceği Üzerine Endişeler
2017 yılında Trump’ın vazifeye başlamasıyla birlikte, birçok Avrupa siyasetçisi transatlantik iştirakin geleceği konusunda telaşlıydı. Trump, ABD’nin müttefiklerinden gereğince katkı almadığını ve ittifakı bir yük olarak gördüğünü söz etmişti. Vakitle müttefiklerin avantajlarını kabul eden Trump, Avrupa’nın güçlerini zayıflattığını ve kimi ülkelerin Rus gazına inhisar hale geldiğini belirtmişti. Bu ihmaller, Avrupa’nın daha sonra ağır bedeller ödemesine neden olmuştur.
NATO ile Münasebetler ve Güvenlik Ortamındaki Değişim
Trump’ın Beyaz Saray’daki birinci devrinde NATO ile sağlam ve emniyetli bir çalışma münasebeti kurulmuş, vakit zaman şiddetli görüşmeler yaşansa da işler yoluna konulmuştur.
Trump’ın vazifesi bırakmasının akabinde NATO güçlenmiş ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşa kolektif karşılık olarak aktifliğini korumuştur. Fakat, güvenlik ortamındaki dramatik bozulma, müttefiklerin daha fazla sorumluluk almasını gerektirmektedir.
2014 yılında NATO müttefikleri, 2024 yılına kadar gayri safi yurtiçi hasılanın %2’sini savunma harcamalarına ayırmayı kabul etmiştir. Bu gaye birden fazla ülke tarafından karşılanmış olsa da, 2024 güvenlik ortamında bu amacın yetersiz olduğu görülmektedir. Avrupa önderleri, daha fazlasını yapmaları gerektiğinin şuurundadır. Trump’ın tekrar lider olması, bu iletisi pekiştirmektedir. Avrupa’nın kendi hissesine düşeni yapması durumunda, yeni ABD idaresinin de yükümlülüklerini yerine getireceği beklenmektedir.
Ukrayna’ya Dayanak ve Stratejik Yaklaşımlar
Trump’ın mevcut Ukrayna dayanağı stratejisine olan şüpheciliği, ABD ve Avrupa’nın Ukrayna’ya sağladığı askeri takviyenin kâfi olmamasına dayanmaktadır.
Putin’in savaşta amaçlarına ulaşabileceğine inandığı ve toplumu zayıflayacağı varsayımıyla beklediği belirtilmektedir. Agresöre taviz vermek, savaşın en süratli formda sona ermesini sağlayacak olsa da, bu barış manasına gelmeyeceği ve maliyetleri azaltmayacağı tabir edilmektedir. Daha fazla silah dayanağı verilmesi, barışa ulaşma mümkünlüğünü artırmaktadır.
Uzun vadeli takviyenin inandırıcılığı, savaşın daha erken sona ermesine katkı sağlayacaktır. Bu yaklaşım, Trump’ın birinci devrinde Ukrayna’ya ölümcül silahlar gönderme kararı aldığı göz önüne alındığında, Trump’ın fikir yapısıyla uyumlu olarak bedellendirilmektedir.
Ticaret Siyasetlerinde Robert Lighthizer’ın Rolü
Donald Trump’ın başkanlık devri için hazırlıklarını sürdüren idare takımı, eski ticaret temsilcisi Robert Lighthizer’ın yine misyona getirilmesi talebinde bulundu. Lighthizer, Trump’ın Çin ile başlattığı ticaret savaşında kıymetli rol oynamıştı. Trump’ın geçiş takımında yapılan görüşmelerde, Lighthizer’a ticaret temsilciliği teklifi yapıldığı lakin farklı bir konum için lobicilik yaptığı biliniyor. Ticaret bakanlığı pozisyonu için ise finansçı adayların öne çıktığı belirtilmektedir. Bu adaylar ortasında hedge fon yöneticileri Scott Bessent ve John Paulson yer almaktadır.
Lighthizer’ın Atanmasının Memleketler arası Etkileri
Lighthizer’ın tekrar ticaret temsilcisi olarak atanması, Çin ve ABD’nin ticaret müttefikleri ortasında tasalara yol açması beklenmektedir. Birinci misyon devrinde Trump idaresinde yürütülen ticaret savaşlarında tesirli olan Lighthizer, ABD’ye ithal edilen mallar üzerine yüksek tarifeler uygulanmasını savunmuştur.
Trump’ın, bilhassa Çin malları üzerinde yüksek vergiler koyma kelamı verdiği bilinmektedir. Lighthizer’ın atanması, Japonya merkezli Nippon Steel’in ABD Steel’ı 15 milyar dolarlık satın alım teklifine de sorun çıkarabilir. Trump’ın bu muahedeye karşı olduğu belirtilirken, Lighthizer’ın bu cins mutabakatların engellenmesi istikametinde güçlü bir argüman sunması beklenmektedir.
Ticaret Siyasetlerinde Devamlılık ve Korumacılık
Wall Street hukuk firması Skadden Arps’ta üç on yıl çalışan Lighthizer, ABD çelik sanayisi ismine Çin’den gelen ithalatlarla gayret etmiştir. 2000’li yılların başında, George W. Bush idaresini ABD çelik sanayisini korumak için çelik ithalatına tarifeler koymaya ikna etmiştir.
İlk vazife devrinde, ticaret mutabakatlarının iş çıkarları tarafından yönlendirilmekten fazla, üretimin tekrar yerli kaynaklara kaydırılması ve Amerikan çalışanların korunmasına odaklanılması sağlanmıştır. Buna karşın, Çin ve Japonya ile hudutlu ticaret mutabakatları yapılmış ve ABD-Meksika-Kanada mutabakatı güncellenmiştir.
Trump’ın ikinci devrinde Lighthizer’ın tekrar atanması, ticaret siyasetlerinde devamlılık sağlanacağı ve müdafaacı siyasetlerin sürdürüleceği algısını güçlendirmektedir. Bu durum, ABD’nin ticaret münasebetlerinde yeni dinamiklerin oluşmasına neden olabilir.
Financial Times
