İklim Krizi Konutları Vuruyor: Ev Sigortası Yeni Finansal Kriz Alanı

ABD genelinde milyonlarca mesken sahibi, iklim değişikliği kaynaklı doğal afet riskleri nedeniyle sigorta şirketleriyle büyük bir çaba içinde.

Bloomberg’te yer alan habere nazaran, Kestirimi 2,9 trilyon dolarlık bir ekonomik riskin kelam konusu olduğu bu süreçte, sigortacılar yüksek riskli bölgelerde ya poliçeleri iptal ediyor ya da astronomik oranlarda prim artışına gidiyor. Pekala, Türkiye’de durum ne?

Sigorta Şirketleri Geri Adım Atıyor

Yangın, sel, fırtına üzere doğal afetlerin giderek artması, bilhassa Kaliforniya, Florida ve Louisiana üzere eyaletlerdeki mesken sahiplerini zora soktu. Federal Sigorta Ofisi bilgilerine nazaran, en yüksek risk kümesindeki posta kodlarında poliçe yenilememe oranları %80’e kadar çıktı. Bu durum, birçok kişiyi devlet dayanaklı “son çare” sigorta planlarına yöneltti. Fakat bu planlar hem kıymetli hem de sonlu kapsama sahip.

Ev Sahipleri Yalnız Bırakılıyor

Birçok konut sahibi, poliçeleri olmasına karşın afet sonrası tazminatların yine inşa için yetersiz kaldığını belirtiyor. Bilhassa Los Angeles yangınlarından sonra, yüzlerce kişi konutlarını yine inşa edemedi. Bu durum, “eksik sigortalılık” krizini gözler önüne seriyor.

Konut Piyasasında Sigorta Krizi

Sigortalanabilirlik sorunu, konut fiyatlarını da etkiliyor. Florida’daki kimi bölgelerde konut fiyatlarında düşüş gözlenirken, sigorta primleri 2020-2024 yılları ortasında ortalama %50 arttı. Uzmanlara nazaran, önümüzdeki 30 yılda ABD genelinde mesken sigortası maliyetleri ortalama %29 daha artacak. Miami üzere yüksek riskli bölgelerde bu oran %200’ün üzerine çıkabilir.

Peki, Türkiye’de durum ne?

Benzer bir tablo Türkiye’de de giderek belirginleşiyor: İklim değişikliği kaynaklı doğal afetler artarken, sigortalanabilirlik sorunu büyüyor. Hem ABD’de hem Türkiye’de konut sahipleri prim artışları, kapsam daralmaları ve poliçe iptalleriyle gayret ediyor.

Türkiye’de Artan Afetler ve Sigorta Açığı

Türkiye Sigorta Birliği (TSB) datalarına nazaran:

• 2023’te ülke genelinde 1.300’den fazla sel ve su baskını yaşandı.

• 2022–2024 ortası yılda ortalama 300 orman yangını meydana geldi.

• Deprem, sel ve fırtına kaynaklı zararlar 2023 yılında 150 milyar TL’yi aştı.

• Ancak konut sigortalılık oranı hâlâ %30’un altında.

Özellikle Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde ani sel felaketleri sonrası konutlarını kaybeden birçok vatandaş, konut sigortası olmadığı için önemli maddi kayıplarla karşılaştı. 2021’deki Batı Karadeniz selinde sigortasız konut sahiplerinin büyük kısmı yardım beklemek zorunda kaldı.

Sigorta Fiyatları Yükseliyor, Kapsam Daralıyor

Tıpkı ABD’de olduğu üzere Türkiye’de de yüksek riskli bölgelerde sigorta şirketleri:

• Poliçeleri yenilemiyor,

• Sigorta kapsamlarını daraltıyor,  ciddi oranlarda prim artışına gidiyor.

Örneğin, İzmir’de sarsıntı sonrası konut sigorta primleri %70’e varan oranlarda artarken, Antalya’daki birtakım bölgelerde “taşkın riski yüksek” gerekçesiyle birtakım sigorta şirketleri konut sigortası teklif etmiyor.

Zorunlu DASK Yetersiz Kaldı

Türkiye’de sırf DASK (Zorunlu Sarsıntı Sigortası) yaygın olsa da bu sigorta sadece bina teminatı sağlıyor. İçerik, eşya, yangın, sel ve gibisi riskler için ek konut sigortası yaptırmak gerekiyor. Fakat ek sigorta oranı çok düşük. Bilhassa düşük gelirli haneler bu mevzuda savunmasız.

Kahramanmaraş sarsıntılarından sonra çok sayıda vatandaş, DASK ödemelerinin konutlarını tekrar inşa etmeye yetmediğini söz etti.

ABD’de olduğu üzere Türkiye’de de iklim değişikliği, sırf çevresel değil, tıpkı vakitte ekonomik ve toplumsal bir kriz yaratıyor. Sigortacılık sistemi bu riske ayak uydurmakta zorlanırken, milyonlarca mesken sahibi doğal afetlere karşı savunmasız kalıyor.

Geleceğin konut güvenliği, sırf bina sağlamlığıyla değil, tıpkı vakitte akıllı, erişilebilir ve iklim uyumlu sigorta sistemleriyle mümkün olacak.(Haber Merkezi)