Birleşik Krallık’ta tahvil getirileri ve kamu maliyesi krizi endişeleri yükseliyor
İşçi Partisi hükümetinin Ekim ayında açıkladığı birinci bütçe planının akabinde, Birleşik Krallık devlet tahvili getirilerindeki artış, geçen hafta borçlanma maliyetlerinin son on yılın en yüksek düzeylerine çıkmasıyla büyük bir telaşa yol açtı. Kamu harcamalarında kesintiye gidilmesi yahut daha fazla vergi artışı yapılması mümkünlüğü, 30 yıllık tahvil getirilerinin 1998’den bu yana en yüksek düzeyine ulaşmasına neden oldu. Personel Partisi’nin Temmuz ayındaki seçim zaferi sonrası başlangıçta düşüş gösteren 2 yıllık getiriler de yine %4,5’in üzerine çıktı, 10 yıllık getiriler ise 2008’den bu yana görülmemiş düzeylere ulaştı.
Birleşik Krallık’taki azalan yatırımcı inancı, bilhassa Cuma günü ABD doları karşısında Kasım 2023’ten bu yana en düşük düzeyine gerileyen sterlin ile birlikte daha da barizleşti. Euro bölgesi ve ABD’de de borçlanma maliyetleri artarken, ekonomistler, Birleşik Krallık’ın Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşü ve daha yüksek faiz oranları beklentilerinin dış faktörler tarafından baskı altına alındığını belirtiyor.
Ancak Birleşik Krallık’taki tahvil getirilerindeki artış, ekonomik büyümeyi tekrar başlatma maksadı güderken, beş yıl içinde borçların GSYH’ye oranının azaltılması kelamı veren hükümet için önemli bir baş ağrısı. Birleşik Krallık kamu dalının net borcu, şu anda GSYH’nin neredeyse %100’üne ulaşmış durumda.
ING Kıdemli Avrupa Faiz Stratejisti Michiel Tukker, Cuma günü yayınladığı bir notta, “Yaldızlı getirilerdeki artış, bütçeleme gayesiyle kullanılan borçlanma maliyetlerini artırarak İngiltere’nin borç sürdürülebilirliğine yönelik kendi kendini güçlendiren bir geri bildirim döngüsü yaratmaktadır,” dedi.
Tukker, bağımsız Bütçe Sorumluluğu Ofisi’nin tahliline atıfta bulunarak, getirilerdeki son artışın devam etmesi durumunda, hükümetin kendi belirlediği mali kurallarını yerine getirebilmesi için kestirimi 9,9 milyar £ (12,1 milyar $) boşluk hissesini ortadan kaldıracağını belirtti. Bu kurallar, Emekçi Partisi’nin hükümet harcamalarını gelirlerle dengelemesini ve İngiltere’nin borcunun GSYH’ye oranını daha uzun vadede azaltmayı hedefliyor.
İngiltere’deki ekonomik durumu kıymetlendiren niyet kuruluşu Institute for Fiscal Studies (IFS), Birleşik Krallık’ın eski mali kurallara ulaşma talihinin “bıçak sırtı” olduğunu belirterek, Maliye Bakanı Rachel Reeves’in “şansının yaver gidebileceğini” söyledi. IFS Yönetici Yardımcısı Ben Zaranko, Reeves’in öteki bir seçenekle karşı karşıya kalabileceğini ve bunun, harcamalarda kesintiler, vergi artışları yahut borç hesaplamasıyla yapılacak değişiklikler üzere bir dizi karar manasına geldiğini belirtti.
Araştırma kümesi Capital Economics‘ten ekonomistler Ruth Gregory ve Hubert de Barochez, Birleşik Krallık tahvillerinin “kısır bir döngü” içinde sıkışıp kalabileceğini, zira tahvil getirilerindeki artışın kamu maliyesini zorladığını, bu nedenle maliye siyasetinin daha da sıkılaştırılmasını gerektirdiğini, fakat bunun da iktisat üzerinde ek baskı yarattığını söz etti.
Bank of America Küresel Research stratejistleri ise, Personel Partisi’nin kurallarını ihlal etme mümkünlüğünün düşük olduğunu ve bunun yerine, ilkbaharda ya da daha evvel, kamu borcunu azaltmaya yönelik önlemler, yani kamu harcamalarında kesintiler yahut vergi artışları açıklanacağını belirtti.
İşçi Partisi’nin Ekim ayında açıkladığı 40 milyar sterlinlik vergi artışının akabinde, bunun potansiyel olarak harcama kesintileriyle dengelenmesi de bekleniyor.
Bir Hazine sözcüsü, CNBC’ye yaptığı açıklamada, “Bu hükümetin mali kurallara ve sağlam kamu maliyesine olan bağlılığı tartışılamaz. Şansölye, israfın kökünü kazımak için harcama incelemesiyle sıkıntı kararlar alacağını zati gösterdi. Önümüzdeki haftalar ve aylarda, ekonomik büyümeyi sağlama ve çalışanlar için uğraş etme kararlılığıyla taş üstünde taş bırakmayacaktır,” dedi.
Eski İngiltere Maliye Bakanı Vince Cable ise CNBC’ye verdiği demeçte, Birleşik Krallık’ın “yavaş büyüme tuzağında” olduğunu fakat bunun bir “acil panik durumu” olmadığını tabir etti. Cable, Birleşik Krallık’ın büyümesi ve Çin’in zayıf iktisadı üzere dış faktörlerin global ekonomik tabloyu gölgelediğini belirtti.
Cable, Personel Partisi’nin Ulusal Sigorta’daki artışa odaklanmak yerine daha geniş bir vergi artışı yelpazesine gitmesi gerektiğini söyledi.
Kaynak: cnbc.com
Çeviri: Cem Çetingüç
